ubi terrarum

ūbi, Adv., archaist. cubi (Lokativform zum Relativ u. Interrogativ qui, quis), wo, I) eig.: a) übh.: velim ibi malis esse, ubi aliquo numero sis, quam istic, ubi solus sapere videare, Cic.: ubi tyrannus est, ibi etc., Cic.: omnes qui tum eos agros, ubi hodie est haec urbs, incolebant, Cic.: non modo ut Spartae, rapere ubi pueri et clepere discunt, Cic.: in ipso aditu atque ore portus, ubi etc., Cic.: in eam partem ituros atque ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset atque esse voluisset, Caes.: nam ubi tu profusus es, ibi ego me pervelim sepultam, Plaut. – mit angehängter Fragepartikel nam, in qua non video, ubinam mens constans et vita beata possit insistere, Cic. de nat. deor. 1, 24. – m. Genet. terrarum, loci, zB. quid ageres, ubi terrarum esses, Cic.: non... ubi terrarum sim, nescio, Plaut.: vocatum ducem percunctatur, ubi terrarum esset, Liv.: ut inanis mens quaerat, ubi sit loci, Plin. – b) in direkter Frage, wo? So. ubi patera nunc est? Me. in cistula, Plaut.: ubi quaeram? Cic.: ubi sunt, qui Antonium Graece negant scire? Cic. – m. Genet. gentium, zB. ubi illum quaeram gentium? Plaut.: u. mit angehängter Fragepartikel nam, ubinam gentium sumus? Cic.: ubinam est is homo gentium? Plaut. – c) ubi = wohin, insula, ubi damnati mittebantur, Schol. Iuven. 1, 73. – II) übtr.: A) v. der Zeit, wann, da, als, sobald als, ubi summus impera-

————

tor non adest ad exercitum, Plaut.: ubi ego Sosia nolim esse, Plaut.: ubi friget, huc evasit, Ter.: ubi lucet, magistratus etc., Varro: quem ubi vidi, equidem vim lacrimarum profudi, Cic.: ubi semel quis peieraverit, ei credi postea non oportet, Cic.: ubi galli cantum audivit, avum suum revixisse putat, Cic.: ubi de eius adventu Helvetii certiores facti sunt, legatos ad eum mittunt, Caes. – verb. mit primum, zB. at hostes, ubi primum nostros equites conspexerunt, Caes.: ubi primum coeperat non convenire, Quint. – m. folg. exinde, ostium ubi conspexi, exinde me ilico protinam dedi, Plaut. Curc. 363. – B) in Beziehung auf fachl. od. persönl. Gegenstände, wie in der Umgangssprache unser wo = wobei, worin, womit, wodurch, bei-, mit welchem, durch welchen, huiusmodi res semper comminiscere, ubi me excarnifices, Plaut.: cum multa colligeres et ex legibus et ex senatus consultis, ubi, si verba, non rem sequeremur, confici nihil posset, Cic.: est, ubi id isto modo valeat, Cic.: ne illi sit cera, ubi facere possit litteras, Plaut.: si rem servassem, fuit, ubi negotiosus essem, Plaut. – neque nobis adhuc praeter te quisquam fuit, ubi nostrum ius contra illos obtineremus, bei dem, Cic.: Alcmene, questus ubi ponat aniles, Iolen habet, Ov. – C) ubi ubi = ubicum que, wo nur immer, wo immer, an allen Orten wo, una haec spes est, ubi ubi est, celari non potest, Ter.: facile, ubi ubi essent se conversuros aciem, Liv. – m.

————

Genet. gentium, zB. perii, nisi Libanum inveniam iam, ubi ubi est gentium, Plaut. – ⇒ Nbff. ube, Corp. inscr. Lat. 6, 26708 u. 11, 1331 (b): ubei, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 5 u. 28; 1, 198, 21 ö. (vgl. Ritschl Opusc. 2, 640 Anm.).

ŭbī̆, adv. [for quo-bi; cf. Gr. pou, po-thi; Ion. ko-thi].

Lit.

A relative local particle, denoting rest in a place, in which place, in what place, where.

With corresp. ibi:

in eam partem ituros atque ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset,

Caes. B. G. 1, 13:

velim, ibi malis esse, ubi aliquo numero sis, quam istic, ubi solus sapere videare,

Cic. Fam. 1, 10; cf.:

nemo sit, quin ubivis, quam ibi, ubi est, esse malit,

id. ib. 6, 1, 1:

ergo, ubi tyrannus est, ibi... dicendum est plane nullam esse rem publicam,

id. Rep. 3, 31, 43:

ibi unde huc translata essent, atque ubi primum exstitissent,

id. ib. 2, 16, 30.—

Referring to other expressions of place:

omnes, qui tum eos agros, ubi hodie est haec urbs, incolebant,

Cic. Rep. 2, 2, 4:

non modo ut Spartae, rapere ubi pueri et clepere discunt,

id. ib. 4, 5, 11:

in ipso aditu atque ore portus, ubi, etc.,

id. Verr. 2, 5, 12, § 30.—

With the interrogative particle nam suffixed:

in quā non video, ubinam mens constans possit insistere,

Cic. N. D. 1, 10, 24.—

With terrarum, loci (v. terra and locus):

non edepol nunc, ubi terrarum sim, scio, si quis roget,

Plaut. Am. 1, 1, 180:

quid ageres, ubi terrarum esses,

Cic. Att. 5, 10, 4:

ubi loci fortunae tuae sint, facile intellegis,

Plaut. Capt. 5, 2, 5:

ut inanis mens quaerat, ubi sit loci,

Plin. 7, 24, 24, § 90.—

Repeated ubi ubi, also written as one word ubiubi, wherever, wheresoever = ubicumque (very rare):

ubi ubi est, fac, quamprimum haec audiat,

Ter. Eun. 5, 8, 12:

sperantes facile, ubiubi essent se... conversuros aciem,

Liv. 42, 57, 12.—With gentium:

ubi ubi est gentium,

Plaut. As. 2, 2, 21.—

In a direct interrogation, where? So. Ubi patera nunc est? Me. In cistulā, etc., Plaut. Am. 1, 1, 264:

ubi ego perii? ubi immutatus sum? ubi ego formam perdidi?

id. ib. 300:

ubi inveniam Pamphilum? Ubi quaeram?

Ter. And. 2, 2, 1; 2, 2, 6:

ubi sunt, qui Antonium Graece negant scire?

Cic. de Or. 2, 14, 59:

heu! ubi nunc fastus altaque verba jacent?

Ov. H. 4, 150 Ruhnk.—

Esp., with gentium:

ubi illum quaeram gentium?

Plaut. Ep. 5, 2, 13; and with the interrog. particle nam suffixed:

ubinam est is homo gentium?

id. Merc. 2, 3, 97:

o di immortales! ubinam gentium sumus?... in quā urbe vivimus?

Cic. Cat. 1, 4, 9 (v. gens).—

Transf.

Most freq. of time, when, whenever, as soon as, as:

ubi summus imperator non adest ad exercitum,

Plaut. Am. 1, 3, 6:

ubi ego Sosia nolim esse, tu esto sane Sosia. Nunc. etc.,

id. ib. 1, 1, 284:

ubi friget, huc evasit,

Ter. Eun. 3, 3, 11:

ubi lucet, magistratus myrrhā unguentisque unguentur,

Varr. L. L. 6, § 87 Müll.:

ut sol, victis ubi nubibus exit,

Ov. M. 5, 571:

qualis, ubi hibernam Lyciam Xanthique fluenta Deserit (Apollo),

Verg. A. 4, 143:

ubi semel quis pejeraverit, ei credi postea non oportet,

Cic. Rab. Post. 13, 36:

hoc ubi Amphitruo erus conspicatu'st meus, Ilico, etc.,

Plaut. Am. 1, 1, 87:

ubi de ejus adventu Helvetii certiores facti sunt, legatos ad eum mittunt,

Caes. B. G. 1, 7:

ubi ea dies venit, etc.,

id. ib. 1, 8:

quem ubi vidi, equidem vim lacrimarum profudi,

Cic. Rep. 6, 14, 14:

ubi galli cantum audivit,

id. Pis. 27, 67:

at hostes, ubi primum nostros equites conspexerunt... impetu facto, etc.,

Caes. B. G. 4, 12; Quint. 7, 1, 6.—With subj., Hor. C. 3, 6, 41.—With inf. hist., Tac. A. 12, 51.—

With correl. adv. of time (mostly anteand post-class.; not in Cic. or Caæs.).

With tum:

otium ubi erit, tum, etc.,

Plaut. Rud. 2, 4, 13:

ubi convivae abierint, tum venias,

id. Stich. 4, 2, 14; id. Pers. 4, 7, 18; Quadrig. ap. Gell. 2, 2, 13:

cetera maleficia tum persequare, ubi facta sunt,

Sall. C. 52, 4; Cato, R. R. 33, 2; 33, 45 fin.: ubi conticuerit recte tumultus, tum in curiam patres revocandos esse, Liv. 22, 55, 8; 25, 38, 4; 43, 5, 6;

44, 34, 5: ut, cum admissa et perpetrata fuerint, tum denique, ubi, quae facta sunt infecta fieri non possunt, puniantur,

Gell. 6 (7), 3, 42.—Esp., with tum demum:

ubi jam caro increscit, tum demum et balineis raris utendum erit,

Cels. 7, 4 fin.; 3, 6; 7, 27; Gell. 16, 8, 16.—

With tunc:

ubi vis acrior imminet hostium, tunc, etc.,

Veg. Mil. 1, 24:

tunc est consummata infelicitas. ubi, etc.,

Sen. Ep. 39, 6; 89, 15; 89, 19.—Esp., with tunc demum, Cels. 3, 10.—

In colloq. lang., referring to things or persons, instead of the relative pronoun, in which, by which, with which, wherewith, etc.; or of persons, with whom, by whom, etc.:

ne illi sit cera, ubi facere possit litteras,

Plaut. As. 4, 1, 22:

hujusmodi res semper comminiscere, Ubi me excarnifices,

Ter. Heaut. 4, 6, 9:

cum multa colligeres et ex legibus et ex senatusconsultis, ubi, si verba, non rem sequeremur, confici nihil posset,

Cic. de Or. 1, 57, 243:

si rem servassem, fuit, ubi negotiosus essem,

Plaut. Truc. 1, 2, 38; cf.:

est, ubi id isto modo valeat,

Cic. Tusc. 5, 8, 23; v. sum, I. B. 5. b. b:

neque nobis adhuc praeter te quisquam fuit, ubi nostrum jus contra illos obtineremus,

with whom, Cic. Quint. 9, 34:

Alcmene, questus ubi ponat aniles, Iolen habet,

Ov. M. 9, 276.

1) где (u. heri fuisti? Pl)

2) поздн. куда (u. ducis asinum istum? Ap)

terra (archaic tera, Varr. L. L. 5, 4, 21), ae ( gen. terras, Naev. ap. Prisc. p. 679 P.: terraï, Enn. ap. Charis. p. 7 ib. (Ann. v. 479 Vahl.); Lucr. 1, 212; 1, 251; 2, 1063; 3, 989 et saep.), f. [perh. Sanscr. root tarsh-, to be dry, thirsty; Lat. torreo, torris; Germ Durst; Engl. thirst; prop. the dry land], the earth, opp. to the heavens, the sea, the air, etc.; land, ground, soil (cf.: tellus, solum).

In gen.:

principio terra universa cernatur, locata in mediā sede mundi, solida et globosa et undique ipsa in sese nutibus suis conglobata, etc.,

Cic. N. D. 2, 39, 98:

terra in medio mundo sita,

id. Tusc. 1, 17, 40:

hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae, rotundum ut caelum, terra ut media sit, eaque suā vi nutuque teneatur,

id. de Or. 3, 45, 178:

umbra terrae,

id. Rep. 1, 14, 22:

terrae motus,

earthquakes, id. Div. 1, 18, 35; 1, 35, 78; cf. Sen. Q. N. 6, 1, 1 sqq.; Curt. 4, 4 fin.: Plin. 2, 79, 81, § 191 sq.:

res invectae ex terrā,

Cic. Rep. 2, 5, 10:

terra continens adventus hostium denuntiat,

id. ib. 2, 3, 6:

Massilia fere ex tribus oppidi partibus mari alluitur: reliqua quarta est, quae aditum habeat a terrā,

Caes. B. C. 2, 1:

cui parti (insulae) nulla est objecta terra,

id. B. G. 5, 13:

iter terrā petere,

Cic. Planc. 40, 96; cf.:

ipse terrā eodem pergit,

Liv. 31, 16, 3:

esse in terrā atque in tuto loco,

on solid ground, Plaut. Merc. 1, 2, 87:

ex magnā jactatione terram videns,

Cic. Mur. 2, 4: terrā marique, by land and by water (very freq.), id. Att. 9, 1, 3; id. Imp. Pomp. 19, 56; Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9, 2; Sall. C. 13, 3; cf. Cic. Ac. 2, 38, 120:

insidiae terrā marique factae,

id. Verr. 1, 2, 3;

the form et terrā et mari is also class.,

id. ib. 2, 2, 39, § 96 (B. and K. bracket the first et); 2, 5, 50, § 131; id. Mur. 15, 33; Liv. 37, 29, 5; Nep. Hann. 10, 2; id. Ham. 1, 2; id. Alcib. 1, 2; Sen. Ep 60, 2; 101, 4;

for which also: bellum terrā et mari comparat,

id. Att. 10, 4, 3:

terrā ac mari,

id. Verr. 2, 2, 2, § 4:

marique terrāque usque quāque quaeritat,

Plaut. Poen. prol. 105:

aut terrā aut mari,

id. Ps. 1, 3, 83:

mari atque terrā,

Sall. C. 53, 2:

mari ac terrā,

Flor. 2, 8, 11:

mari terrāque,

Liv. 37, 11, 9; 37, 52, 3:

natura sic ab his investigata est, ut nulla pars caelo, mari, terrā (ut poëtice loquar) praetermissa sit,

Cic. Fin. 5, 4, 9:

eorum, quae gignuntur e terrā, stirpes et stabilitatem dant iis, quae sustinent, et ex terrā sucum trahunt, etc.,

id. N. D. 2, 47, 120:

num qui nummi exciderunt, ere, tibi, quod sic terram Obtuere?

Plaut. Bacch. 4, 4, 17:

tollere saxa de terrā,

Cic. Caecin. 21, 60:

tam crebri ad terram accidebant, quam pira,

Plaut. Poen. 2, 38; so,

ad terram,

id. Capt. 4, 2, 17; id. Pers. 2, 4, 22; id. Rud. 4, 3, 71:

aliquem in terram statuere,

Ter. Ad. 3, 2, 18:

ne quid in terram defluat,

Cic. Lael. 16, 58:

penitus terrae defigitur arbos,

Verg. G. 2, 290; so. terrae (dat.), id. ib. 2, 318; id. A. 11, 87; Ov. M. 2, 347; Liv. 5, 51, 3; Plin. 14, 21, 27, § 133 al.:

sub terris si jura deum,

in the infernal regions, Prop. 3, 5 (4, 4), 39; cf.:

mei sub terras ibit imago,

Verg. A. 4, 654:

genera terrae,

kinds of earth, Plin. 35, 16, 53, § 191:

Samia terra,

Samian pottery clay, id. 28, 12, 53, § 194: terrae filius, son of earth, i. e. human being, Cic. Att. 1, 13, 4:

terrā orti,

natives of the soil, aborigines, autochthones, Quint. 3, 7, 26: cum aquam terramque ab Lacedaemoniis petierunt, water and earth (as a token of subjection), Liv. 35, 17, 7:

terram edere,

Cels. 2, 7, 7. —

Personified, Terra, the Earth, as a goddess;

usu. called Tellus, Magna Mater, Ceres, Cybele, etc.: jam si est Ceres a gerendo, Terra ipsa dea est et ita habetur: quae est enim alia Tellus?

Cic. N. D. 3, 20, 52; cf. Varr. R. R. 1, 1, 5; Ov. F. 6, 299; 6. 460; Hyg. Fab. 55; 140; 152; Naev. 2, 16; Suet. Tib. 75. —

In partic., a land, country, region, territory (cf.: regio, plaga, tractus): Laurentis terra, Enn. ap. Prisc. p. 762 P. (Ann. v. 35 Vahl.):

terra erilis patria,

Plaut. Stich. 5. 2, 2; cf.:

in nostrā terrā in Apuliā,

id. Cas. prol. 72:

tua,

id. Men. 2, 1, 4:

mea,

Ov. Tr. 1, 1, 128:

in hac terrā,

Cic. Lael. 4, 13:

in eā terrā (sc. Sicilia),

id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

terra Gallia,

Caes. B. G. 1, 30:

terra Italia,

Liv. 25 7, 4 Drak. N. cr.; 29, 10, 5; 30, 32, 6; 38, 47 6; 39, 17, 2;

42, 29, 1: Africa,

id. 29, 23, 10 Hispania, id. 38, 58, 5:

Pharsalia,

id. 33, 6, 11. —In plur.:

in quascumque terras,

Cic. Rep. 2, 4, 9:

eae terrae,

id. Verr. 2, 3, 18, § 47:

qui terras incolunt eas, in quibus, etc.,

id. N. D. 2, 16, 42:

abire in aliquas terras,

id. Cat. 1, 8, 20:

(Cimbri) alias terras petierunt,

Caes. B. G. 7, 77 et saep. — Esp., terrae, the earth, the world:

pecunia tanta, quanta est in terris,

in the whole earth, in the world, Cic. Agr. 2, 23, 62:

quid erat in terris, ubi, etc.,

id. Phil. 2, 19, 48; 2, 20, 50; 2, 23, 57; id. Cael. 5, 12:

ruberes Viveret in terris te si quis avarior,

Hor. Ep. 2, 2, 157; Sen. Prov. 2, 9; so,

aureus hanc vitam in terris Saturnus agebat,

Verg. G. 2, 538:

terrarum cura,

id. ib. 1, 26. — Ante-class., also in terrā, in the world:

quibus nunc in terrā melius est?

Plaut. Poen. 5, 4, 100:

scelestiorem in terrā nullam esse alteram,

id. Cist. 4, 1, 8; id. Mil. 1, 1, 52; 2, 3, 42; id. Bacch. 5, 2, 51; id. Aul. 5, 9, 12; id. Curc. 1, 2, 51.—Hence also the phrase orbis terrarum, the world, the whole world, all nations:

quae orbem terrarum implevere famā,

Plin. 36, 36, 13, § 76:

Graecia in toto orbe terrarum potentissima,

id. 18, 7, 12, § 65:

cujus tres testes essent totum orbem terrarum nostro imperio teneri,

Cic. Balb. 6, 16; but freq. also orbis terrarum, the world, i. e. the empire of Rome:

orbis terrarum gentiumque omnium,

id. Agr. 2, 13, 33; cf. id. Rosc. Am. 36, 103;

while orbis terrae,

the globe, the earth, the world, id. Phil. 13, 15, 30; id. Fam. 5, 7, 3; id. Fl. 41, 103; id. Agr. 1, 1, 2;

but also with ref. to the Roman dominion,

id. de Or. 3, 32, 131; id. Sull. 11, 33; id. Dom. 42, 110; id. Phil. 8, 3, 10; id. Off, 2, 8, 27; id. Cat. 1, 1, 3; cf.

of the Senate: publicum orbis terrae consilium,

id. Fam. 3, 8, 4; id. Cat. 1, 4, 9; id. Phil. 3, 14, 34; 4, 6, 14; 7, 7, 19;

v. orbis: quoquo hinc asportabitur terrarum, certum est persequi,

Ter. Phorm. 3, 3, 18: ubi terrarum esses, ne suspicabar quidem, in what country, or where in the world, Cic. Att. 5, 10, 4, so, ubi terrarum, id. Rab. Post. 13, 37:

ubicumque terrarum,

id. Verr. 2, 5, 55, § 143; id. Phil. 2, 44, 113.

terra (archaic tera, Varr. L. L. 5, 4, 21), ae ( gen. terras, Naev. ap. Prisc. p. 679 P.: terraï, Enn. ap. Charis. p. 7 ib. (Ann. v. 479 Vahl.); Lucr. 1, 212; 1, 251; 2, 1063; 3, 989 et saep.), f. [perh. Sanscr. root tarsh-, to be dry, thirsty; Lat. torreo, torris; Germ Durst; Engl. thirst; prop. the dry land], the earth, opp. to the heavens, the sea, the air, etc.; land, ground, soil (cf.: tellus, solum).

In gen.:

principio terra universa cernatur, locata in mediā sede mundi, solida et globosa et undique ipsa in sese nutibus suis conglobata, etc.,

Cic. N. D. 2, 39, 98:

terra in medio mundo sita,

id. Tusc. 1, 17, 40:

hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae, rotundum ut caelum, terra ut media sit, eaque suā vi nutuque teneatur,

id. de Or. 3, 45, 178:

umbra terrae,

id. Rep. 1, 14, 22:

terrae motus,

earthquakes, id. Div. 1, 18, 35; 1, 35, 78; cf. Sen. Q. N. 6, 1, 1 sqq.; Curt. 4, 4 fin.: Plin. 2, 79, 81, § 191 sq.:

res invectae ex terrā,

Cic. Rep. 2, 5, 10:

terra continens adventus hostium denuntiat,

id. ib. 2, 3, 6:

Massilia fere ex tribus oppidi partibus mari alluitur: reliqua quarta est, quae aditum habeat a terrā,

Caes. B. C. 2, 1:

cui parti (insulae) nulla est objecta terra,

id. B. G. 5, 13:

iter terrā petere,

Cic. Planc. 40, 96; cf.:

ipse terrā eodem pergit,

Liv. 31, 16, 3:

esse in terrā atque in tuto loco,

on solid ground, Plaut. Merc. 1, 2, 87:

ex magnā jactatione terram videns,

Cic. Mur. 2, 4: terrā marique, by land and by water (very freq.), id. Att. 9, 1, 3; id. Imp. Pomp. 19, 56; Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9, 2; Sall. C. 13, 3; cf. Cic. Ac. 2, 38, 120:

insidiae terrā marique factae,

id. Verr. 1, 2, 3;

the form et terrā et mari is also class.,

id. ib. 2, 2, 39, § 96 (B. and K. bracket the first et); 2, 5, 50, § 131; id. Mur. 15, 33; Liv. 37, 29, 5; Nep. Hann. 10, 2; id. Ham. 1, 2; id. Alcib. 1, 2; Sen. Ep 60, 2; 101, 4;

for which also: bellum terrā et mari comparat,

id. Att. 10, 4, 3:

terrā ac mari,

id. Verr. 2, 2, 2, § 4:

marique terrāque usque quāque quaeritat,

Plaut. Poen. prol. 105:

aut terrā aut mari,

id. Ps. 1, 3, 83:

mari atque terrā,

Sall. C. 53, 2:

mari ac terrā,

Flor. 2, 8, 11:

mari terrāque,

Liv. 37, 11, 9; 37, 52, 3:

natura sic ab his investigata est, ut nulla pars caelo, mari, terrā (ut poëtice loquar) praetermissa sit,

Cic. Fin. 5, 4, 9:

eorum, quae gignuntur e terrā, stirpes et stabilitatem dant iis, quae sustinent, et ex terrā sucum trahunt, etc.,

id. N. D. 2, 47, 120:

num qui nummi exciderunt, ere, tibi, quod sic terram Obtuere?

Plaut. Bacch. 4, 4, 17:

tollere saxa de terrā,

Cic. Caecin. 21, 60:

tam crebri ad terram accidebant, quam pira,

Plaut. Poen. 2, 38; so,

ad terram,

id. Capt. 4, 2, 17; id. Pers. 2, 4, 22; id. Rud. 4, 3, 71:

aliquem in terram statuere,

Ter. Ad. 3, 2, 18:

ne quid in terram defluat,

Cic. Lael. 16, 58:

penitus terrae defigitur arbos,

Verg. G. 2, 290; so. terrae (dat.), id. ib. 2, 318; id. A. 11, 87; Ov. M. 2, 347; Liv. 5, 51, 3; Plin. 14, 21, 27, § 133 al.:

sub terris si jura deum,

in the infernal regions, Prop. 3, 5 (4, 4), 39; cf.:

mei sub terras ibit imago,

Verg. A. 4, 654:

genera terrae,

kinds of earth, Plin. 35, 16, 53, § 191:

Samia terra,

Samian pottery clay, id. 28, 12, 53, § 194: terrae filius, son of earth, i. e. human being, Cic. Att. 1, 13, 4:

terrā orti,

natives of the soil, aborigines, autochthones, Quint. 3, 7, 26: cum aquam terramque ab Lacedaemoniis petierunt, water and earth (as a token of subjection), Liv. 35, 17, 7:

terram edere,

Cels. 2, 7, 7. —

Personified, Terra, the Earth, as a goddess;

usu. called Tellus, Magna Mater, Ceres, Cybele, etc.: jam si est Ceres a gerendo, Terra ipsa dea est et ita habetur: quae est enim alia Tellus?

Cic. N. D. 3, 20, 52; cf. Varr. R. R. 1, 1, 5; Ov. F. 6, 299; 6. 460; Hyg. Fab. 55; 140; 152; Naev. 2, 16; Suet. Tib. 75. —

In partic., a land, country, region, territory (cf.: regio, plaga, tractus): Laurentis terra, Enn. ap. Prisc. p. 762 P. (Ann. v. 35 Vahl.):

terra erilis patria,

Plaut. Stich. 5. 2, 2; cf.:

in nostrā terrā in Apuliā,

id. Cas. prol. 72:

tua,

id. Men. 2, 1, 4:

mea,

Ov. Tr. 1, 1, 128:

in hac terrā,

Cic. Lael. 4, 13:

in eā terrā (sc. Sicilia),

id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

terra Gallia,

Caes. B. G. 1, 30:

terra Italia,

Liv. 25 7, 4 Drak. N. cr.; 29, 10, 5; 30, 32, 6; 38, 47 6; 39, 17, 2;

42, 29, 1: Africa,

id. 29, 23, 10 Hispania, id. 38, 58, 5:

Pharsalia,

id. 33, 6, 11. —In plur.:

in quascumque terras,

Cic. Rep. 2, 4, 9:

eae terrae,

id. Verr. 2, 3, 18, § 47:

qui terras incolunt eas, in quibus, etc.,

id. N. D. 2, 16, 42:

abire in aliquas terras,

id. Cat. 1, 8, 20:

(Cimbri) alias terras petierunt,

Caes. B. G. 7, 77 et saep. — Esp., terrae, the earth, the world:

pecunia tanta, quanta est in terris,

in the whole earth, in the world, Cic. Agr. 2, 23, 62:

quid erat in terris, ubi, etc.,

id. Phil. 2, 19, 48; 2, 20, 50; 2, 23, 57; id. Cael. 5, 12:

ruberes Viveret in terris te si quis avarior,

Hor. Ep. 2, 2, 157; Sen. Prov. 2, 9; so,

aureus hanc vitam in terris Saturnus agebat,

Verg. G. 2, 538:

terrarum cura,

id. ib. 1, 26. — Ante-class., also in terrā, in the world:

quibus nunc in terrā melius est?

Plaut. Poen. 5, 4, 100:

scelestiorem in terrā nullam esse alteram,

id. Cist. 4, 1, 8; id. Mil. 1, 1, 52; 2, 3, 42; id. Bacch. 5, 2, 51; id. Aul. 5, 9, 12; id. Curc. 1, 2, 51.—Hence also the phrase orbis terrarum, the world, the whole world, all nations:

quae orbem terrarum implevere famā,

Plin. 36, 36, 13, § 76:

Graecia in toto orbe terrarum potentissima,

id. 18, 7, 12, § 65:

cujus tres testes essent totum orbem terrarum nostro imperio teneri,

Cic. Balb. 6, 16; but freq. also orbis terrarum, the world, i. e. the empire of Rome:

orbis terrarum gentiumque omnium,

id. Agr. 2, 13, 33; cf. id. Rosc. Am. 36, 103;

while orbis terrae,

the globe, the earth, the world, id. Phil. 13, 15, 30; id. Fam. 5, 7, 3; id. Fl. 41, 103; id. Agr. 1, 1, 2;

but also with ref. to the Roman dominion,

id. de Or. 3, 32, 131; id. Sull. 11, 33; id. Dom. 42, 110; id. Phil. 8, 3, 10; id. Off, 2, 8, 27; id. Cat. 1, 1, 3; cf.

of the Senate: publicum orbis terrae consilium,

id. Fam. 3, 8, 4; id. Cat. 1, 4, 9; id. Phil. 3, 14, 34; 4, 6, 14; 7, 7, 19;

v. orbis: quoquo hinc asportabitur terrarum, certum est persequi,

Ter. Phorm. 3, 3, 18: ubi terrarum esses, ne suspicabar quidem, in what country, or where in the world, Cic. Att. 5, 10, 4, so, ubi terrarum, id. Rab. Post. 13, 37:

ubicumque terrarum,

id. Verr. 2, 5, 55, § 143; id. Phil. 2, 44, 113.

* * *

* * *

    Terra, terrae. Cic. La terre.

\

    Terra. Cic. Pays, Region, Province.

\

    Ardua terrarum. Virgil. Montaignes.

\

    Filii terrae. Cic. Gents incongneuz.

\

    Orae terrarum. Horat. Regions.

\

    Orae terrarum. Lucretius. Les extremitez et bords de terre, Les rivages de mer.

\

    Sator terrarum. Stat. Dieu qui a faict la terre.

\

    Cruda. Lucan. Motte de terre herbue, Glazon.

\

    Gracilis terra. Seneca. Gresle, longue et estroicte.

\

    Iners. Horat. Immobile.

\

    Insterni terra. Stat. Estre enterré.

\

    Inuertere terras vomere. Virgil. Labourer.

\

    Mouet terra. Suet. Il y a tremblement de terre, La terre tremble.

\

    Premere terras. Lucan. Seigneurier et regner ou dominer.

\

    Quatere terram alterno pede. Horat. Danser.

\

    Scindere terram aratro. Ouid. Labourer à la charue.

\

    Solutae terrae. Horat. Delivrees du froid d'hyver qui les avoit tenu serrees.

\

    Vertere terram. Virgil. Labourer.

\

    Nationibus terra marique imperare. Cicero. Par mer et par terre.

terra, ae, f. (›das Trockene‹; vgl. τερσαίνω neben torreo u. ex-torris), die Erde, im Gegensatz zum Himmel, zum Meere, zur Luft usw., der Erdkörper, der Erdboden, das Land, I) im allg.: a) der Erdkörper, die Erde, terrae motus, Erdbeben, Cic. u.a.: terra in mundo sita est, Cic.: hunc statum esse huius totius mundi atque naturae, rotundum ut caelum, terra ut media sit, Cic.: terrā caeloque (auf Erden u. am H.) aquarum penuria est, Curt. – im Ggstz. zum Meere, terrae marisque cursus, Verg.: dah. terrā, zu Lande, iter Brundisium terrā petere, Cic.: terrā eodem pergit, Liv.: terrā marique, Cic., od. mari terrāque, Plaut. u. Liv., od. et mari et terrā, Nep., od. pelago terrāque, Ov., zu Wasser und zu Lande, von der Land- und Seeseite (dah. sprichw., terrā marique alqm conquirere, jmd. an aller Welt Enden, überall suchen, Vatin. in Cic. ep. 5, 9, 2: terrā marique omnia exquirere, durchsuchen, Sall. Cat. 13, 3): quisquis mari, quisque terrā venerit, Liv.: hic (moenibus) inclusus non terrā, non mari quicqnam sui iuris cernere, Liv. – in terris, auf Erden, Cic. Cael. 12. Hor. ep. 2, 2, 157. Sen. prov. 2, 6, 9: hanc vitam in terris agere, Verg. georg. 2, 538. – sub terras (in die Unterwelt) ire, Verg. Aen. 4, 654: sub terris (in der Unterwelt) sint iura deûm et tormenta nocentum, Prop. 3, 5, 39. – b) die Erde = das Erdreich, α)

————

übh.: glaeba terrae, Liv.: glaebae terrarum, Lucr.: terram edere (wie γην εσθίειν), Erde essen = ungenießbare Dinge zu sich nehmen, Cels. 2, 7: terra non bibitur, Erde (v. der Hefe), Vopisc. Firm. 4, 5. – mihi terram inice, wirf Erde auf mich, Verg.: eam voraginem coniectu terrae explere, Liv.: has (rates) terrā atque aggere integere, Caes.: manibus sagulisque terram exhaurire, Caes.: aquam terramque petere od. poscere, s. aqua. – terrae filius, Erdensohn = ein unbekannter Mensch, Cic. ep. 7, 9, 1 u. ad Att. 1, 13, 4. Pers. 6, 59; vgl. Min. Fel. 21, 7 u. Lact. 1, 1, 1: terrā orti, Eingeborene, Autochthonen, Quint. 3, 7, 26. – β) die Erde in bezug auf die Beschaffenheit, der Boden, ea, quae gignuntur e terra, die Erd- od. Bodenerzeugnisse, Cic.: terra argillosa aut lapidosa, Varro: terra aut arida aut satiata, Sen.: terra praepinguis et uvida, Colum.: terra sterilis et emoriens, Curt.: neque aliud est colere quam resolvere et fermentare terram, Colum. – c) die Erde = der Erdboden, terrae hiatus, Ov., Sen. u.a. (u. so repentini terrarum hiatus, Cic.): in eo loco dehisse terram, Varro LL. (u. so dehiscat mihi terra! die E. möge sich vor mir auftun, mich verschlingen! Verg.): terram obtueri od. intueri, zur E. sehen, Plaut. u. Caes.: de terra saxa tollere, Cic.: alqm ad terram dare, zu Boden schlagen (strecken), werfen (schleudern), Plaut. u. Liv.: u. so alqm affligere ad terram, Plaut., od. terrae, Ov.: alqm pro-

————

num in terram statuere (stauchen), Ter. – d) das einzelne Land, die Landschaft, abire in alias terras, in andere Länder, Cic.: in ea terra, Cic.: terra mea, Ov.: apposit. (s. Drak. Liv. 25, 7, 4), terra Arabia, Plaut.: terra Italia, Varro u. Liv.: terra Africa, Auct. b. Afr. – Plur. terrae, die einzelnen Länder zusammengenommen, die Erde, die Welt, terrae ultimae, Cic.: has terras incolentes, Cic.: pecunia quanta sit in terris, Cic.: orbis terrarum, der Erdkreis, Cic.: orbis terrarum omnium, Cic.: Carthaginienses principes terrarum, Liv.: populus princeps omnium terrarum, Liv. – solvent formidine terras, poet. = die Welt, die Menschen, Verg.: u. so terras coërceat omnes, Ov. – Genet. plur. oft partit. bei Advv. loci, ubi terrarum sumus? wo sind wir doch in aller Welt? Cic.: so auch ubicumque terrarum, Cic.: abire quo terrarum possent, Liv.: quoquo hinc asportabitur terrarum, Ter.: migrandum Rhodum aut aliquo terrarum, Brut. in Cic. ep.: nec usquam terrarum etc., Iustin. – II) personifiz., Terra, die Erde als Göttin, gew. Tellus, Cic. de nat. deor. 3, 52. Varro LL. 5, 57; r.r. 1, 1, 5. Ov. fast. 6, 299. – ⇒ in den Augurbüchern tera, s. Varro LL. 5, 21. – archaist. Genet. Sing. terrai, Lucr. 1, 212 u.a., terras, Naev. bell. Pun. 1. fr. 18 Vahlen.

* * *

1)

а) земля ( tollere saxa de terrā C)

б) почва ( ex terra sucum trahĕre C); суша ( terrā manque C); земная поверхность

2) тж. pl. земля, страна, край ( abire in alias terras Cs)

vērus, a, um, adj. [etym. dub.; cf. Zend var, believe; Sanscr. var, choose, wish], true, real, actual, genuine, etc. (opp. falsus, fictus).

Lit.:

secerni blandus amicus a vero et internosci tam potest adhibitā diligentiā, quam omnia fucata et simulata a sinceris atque veris,

Cic. Lael. 25, 95:

perspicere, quid in quāque re verum sincerumque sit,

id. Off. 2, 5, 18:

vera an falsa,

Ter. And. 5, 4, 19:

res vera (opp. ficta),

Cic. Lael. 7, 24:

verus ac germanus Metellus,

id. Verr. 2, 4, 66, § 147; cf.:

ipsus verus Harpax,

Plaut. Ps. 4, 7, 111:

vera mea uxor,

id. As. 1, 1, 46 (dub.;

al. verum): color,

Ter. Eun. 2, 3, 27:

vultus,

id. And. 5, 1, 20:

via,

Plaut. Cas. 2, 6, 17:

vera et perfecta amicitia,

Cic. Lael. 6, 22:

vera, gravis, solida gloria,

id. Phil. 5, 18, 50:

decus,

id. Rep. 6, 23, 25:

causa verissima,

id. Ac. 2, 4, 10:

virtus,

Hor. C. 3, 5, 29:

dolores,

id. Ep. 1, 17, 57:

amicus,

id. A. P. 425:

nati,

legitimate, Prop. 2, 9, 17:

verius ergo quid sit,

Mart. 8, 76, 7:

ut verum esset, suā voluntate sapientem descendere, etc.,

Cic. Rep. 1, 6, 11:

id si ita est, ut, etc.... sin autem illa veriora, ut, etc.,

id. Lael. 4, 14.—

Subst.: vērum, i, n., what is true or real, the truth, the reality, the fact:

interesse oportet, ut inter rectum et pravum, sic inter verum et falsum,

Cic. Ac. 2, 11, 33:

notionem veri et falsi nullam habere,

id. ib.:

verum dicere,

Plaut. Am. 1, 1, 89; Ter. And. 2, 6, 6:

si simile veri quid invenerim,

Cic. Ac. 2, 20, 66; id. Rep. 3, 5, 8:

si verum scire vis,

id. Att. 12, 41, 3:

si verum quaerimus,

id. Tusc. 2, 23, 55:

verum quidem si audire volumus,

id. Brut. 73, 256:

verum non libenter audire,

Mart. 8, 76, 8:

minor est tua gloria vero,

Ov. H. 15 (16), 143:

ut quid hujus veri sit, sciam,

Plaut. Aul. 4, 10, 72; cf.:

non pervident quid sit in vero,

actually, really, Lact. 1, 17, 1.—So the freq. construction of the gen. veri with similis, similiter, and similitudo (by many also joined together [p. 1979] in one word, verisimilis, etc.):

narrationem jubent veri similem esse,

Cic. de Or. 2, 19, 80:

id quod veri simile occurrit,

id. Tusc. 2, 2, 5:

veri simillimum mihi videtur, quodam tempore, etc.,

id. Inv. 1, 3, 4:

veri similiora,

id. N. D. 1, 24, 66:

res similis veri,

Liv. 26, 38, 9:

simillimum veri,

Cic. Tusc. 5, 4, 11:

quod est magis verisimile,

Caes. B. G. 3, 13:

veri similiter fingere,

App. Mag. p. 293:

veri similius,

id. ib. and p. 312; Tert. Apol. 16:

veri similitudinem sequi,

Cic. Ac. 2, 33, 107; Sen. Ben. 4, 33, 2; genuine, Plin. 34, 7, 17, § 66; cf.

, in a reversed order: similitudo veri,

Cic. Part. Or. 11, 40; id. Univ. 3:

res facit controversiam aut de vero aut de recto aut de nomine,

respecting fact, id. Or. 34, 121:

nec procul a vero est, quod,

from the truth, Ov. Tr. 5, 6, 27:

ex vero positum permansit Equiria nomen,

id. F. 2, 859:

in vero esse,

to be true, Lact. 1, 11, 31; 1, 17, 1:

teneras aures mordaci radere vero,

Pers. 1, 107.— Plur.:

recta et vera loquere,

Plaut. Capt. 5, 2, 7:

vera dico,

id. Am. 1, 1, 239; 2, 1, 12; 2, 2, 55 al.:

artem se tradere vera ac falsa dijudicandi,

Cic. de Or. 2, 38, 157:

qui species alias veris... caput (= alias ab iis quae verae sunt, Orell.),

Hor. S. 2, 3, 208:

adjecta veris credibilis rerum imago,

Quint. 4, 2, 123:

vis dicam tibi veriora veris?

Mart. 6, 30, 6.

Transf.

Like rectus, consonant with reason or good morals, i. e. right, proper, fitting, suitable, reasonable, just (class.):

ah, Idnest verum?

Ter. And. 4, 1, 5:

cum aliquid verum ac rectum esse dicitur,

Cic. Leg. 3, 15, 34:

quod est rectum, verum quoque est,

id. ib. 2, 5, 11:

omnia recta, vera,

id. Tusc. 3, 27, 64:

lex vera atque princeps,

id. Leg. 2, 4, 10:

quibus peritia et verum ingenium est,

Sall. H. 1, 111 Dietsch:

ea, si vera existimare voles, maxume hortabuntur,

id. ib. 4, 61, 3 ib.:

nil Grosphus nisi verum orabit et aequum,

Hor. Ep. 1, 12, 23.—

Esp., verum est, with subject-clause (so most freq. = aequum est, etc.):

neque verum esso, qui suos fines tueri non potuerint, alienos occupare,

Caes. B. G. 4, 8:

(Cato) negat verum esse, allici benevolentiam cibo,

Cic. Mur. 35, 74:

verum est, (agrum) habere eos, quorum sanguine ac sudore partus sit,

Liv. 2, 48, 2; 3, 40, 11; 24, 48, 11;

28, 13, 7: metiri se quemque suo modulo ac pede, verum est,

Hor. Ep. 1, 7, 98; id. S. 2, 3, 212:

verius esse, Ti. Sempronio imperium habenti tradi exercitum quam legato,

Liv. 35, 8, 6:

me verius unum Pro vobis foedus luere,

Verg. A. 12, 694: si verum est, with acc. and inf., if the view is correct, Cic. N. D. 3, 31, 77; Liv. 30, 26, 7.— Rarely with ut:

praeclarum illud est, et, si quaeris, rectum quoque et verum, ut, etc.,

right and just, Cic. Tusc. 3, 29, 73:

si verum est, quod nemo dubitat, ut populus Romanus superarit, etc.,

Nep. Hann. 1, 1.—

Subst.: vērum, i, n., honor, duty:

in senatu parsilla, quae vero pretium aut gratiam anteferebat,

Sall. J. 16, 1.—

Speaking or containing the truth, true, veracious, = veridicus (rare):

sum verus?

Ter. And. 2, 5, 12:

vates,

Ov. H. 16, 123:

Apollinis os,

id. M. 10, 209:

judicium viri eruditissimi ac super ista verissimi,

Plin. Ep. 9, 25, 2; 2, 9, 4; cf.:

quo viro nihil firmius, nihil verius,

id. ib. 4, 22, 3:

verissimus et sapientissimus judex,

most conscientious, Cic. Rosc. Am. 30, 84.— Advv.

vērum.

Lit., truly, just so, certainly, doubtless, even so, yes, as a confirmatory reply (ante-class. and rare, while vero is classical; v. vero init.): So. Facies? Ch. Verum, Ter. Heaut. 5, 3, 11; Plaut. As. 4, 2, 45. Ct. Men' quaerit? Sy. Verum, Ter. Ad. 4, 2, 4; id. Eun. 2, 3, 56; 5, 6, 18.—

Transf.

In gen., as a strongly corroborative adversative particle, but in truth, but not with standing, but yet; and after negative clauses, but even, but:

merito maledicas mihi, si id ita factum est: Verum haud mentior, resque uti facta, dico,

Plaut. Am. 2, 1, 23; 1, 2, 22; Ter. And. prol. 4; id. Eun. 1, 2, 103; id. Heaut. 3, 3, 37:

in optimorum consiliis posita est civitatium salus: praesertim cum, etc.... Verum hunc optimum statum pravis hominum opinionibus eversum esse dicunt,

Cic. Rep. 1, 34, 51:

quod ejus (Hermagorae) peccatum reprehendendum videtur, verum brevi,

id. Inv. 1, 9, 12:

quae non dicunt, verum intellegi volunt,

Quint. 8, 5, 12:

sed nos non, quid nobis utile, verum quid oratori necessarium sit, quaerimus,

Cic. de Or. 1, 60, 254: ea sunt omnia non a naturā, verum a magistro, id. Mur. 29, 61; Verg. E. 3, 35.—

In the construction non modo (solum, tantum)... verum etiam (quoque), not only... but also:

non modo agendo, verum etiam cogitando,

Cic. Cael. 19, 45; id. Verr. 2, 2, 66, § 161:

non solum naturā et moribus, verum etiam studio et doctrinā,

id. Lael. 2, 6:

non ingrato tantum, verum etiam invido et crudeli animo,

Just. 21, 6, 7:

servavit ab omni Non solum facto, verum opprobrio quoque turpi,

Hor. S. 1, 6, 84: non modo... verum ne... quidem, not only not... but not even, Cic. Rep. 3, 30, 42.—

In partic.

In a transition, but, yet, still (freq. and class.):

non edepol nunc, ubi terrarum sim scio, si quis roget... Ilicet, mandata eri perierunt una et Sosia, Verum certum'st confidenter hominem contra adloqui,

Plaut. Am. 1, 1, 183:

deinde hoc vobis confirmo, etc.... verum quod ego laboribus, etc.... me persecuturum esse polliceor, etc.,

Cic. Verr. 1, 17, 51: verum schemata lexeôs duorum sunt generum, Quint. 9, 3, 2:

verum etiamsi quis summa desperet,

id. 12, 11, 26:

verum veniat sane,

Cic. Verr. 2, 2, 31, § 76 et saep.—Strengthened by enim, vero, and (in class. prose) enimvero, but truly, but indeed:

verum enim, quando bene promeruit, fiat,

Ter. Ad. 2, 1, 47: verum vero inter offam atque herbam, ibi vero longum intervallum est, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

verum hercle vero,

Plaut. Curc. 3, 5:

si ullo in loco ejus provinciae frumentum tanti fuit, quanti, etc. Verum enim vero cum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194; so,

verum enim vero,

id. de Or. 3, 14, 54 N. cr.; Sall. C. 20, 10; Liv. 4, 4, 8.—

In breaking off the current of discourse (cf. sed), but however, but:

exspectabantur Calendae Januariae, fortasse non recte. Verum praeterita omittamus,

Cic. Phil. 5, 12, 31: verum quidem haec hactenus;

cetera quotiescumque voletis,

id. Tusc. 3, 34, 84:

sed hoc nihil ad me... Verum hoc (ut dixi) nihil ad me. Illud ad me, etc.,

id. de Or. 2, 32, 139.—

vērō, in truth, in fact, certainly, truly, to be sure, surely, assuredly:

eho, mavis vituperari falso, quam vero extolli?

Plaut. Most. 1, 3, 21:

iste eum sese ait, qui non est, esse: et qui vero est negat,

id. Capt. 3, 4, 35: Tox. Amplectere sis. Lemn. Ego vero, id. Pers. 5, 1, 12; cf. Curt. 6, 3, 5: As. Ego non novi adulescentem vostrum. St. Veron'? As. Serio, Plaut. Truc. 2, 2, 47:

veron' serio?

id. Merc. 4, 1, 19:

itane vero obturbat?

Ter. And. 5, 4, 23: Ch. Vah, gloriare evenisse ex sententiā? Sy. Non hercle vero, verum dico, id. Heaut. 4, 5, 18:

quod de domo scribis... ego vero tum denique mihi videbor restitutus, si, etc.,

Cic. Fam. 14, 2, 3; cf.

even at the beginning of a letter: ego vero cupio te ad me venire,

I do really wish, id. ib. 14, 16, 10; so,

ego vero vellem,

id. ib. 4, 6, 1:

cum effusis gaudio lacrimis cupere vero diceret, etc.,

Liv. 27, 19, 12; Plin. Ep. 9, 20, 1.—

Esp., in apodosis, tum vero: postea quam ad causam dicendam ventum est, tum vero sine metu omnes erant, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 29, § 70; Sall. J. 94, 3; Stat. Th. 1, 412; cf.

tum, III. B. 1.—Ironically: sane quia vero hae mihi patent semper fores,

Ter. Eun. 1, 2, 9:

multum vero haec eis jura profuerunt,

Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

turpem vero actionem, etc.,

id. Phil. 13, 11, 25:

egregiam vero laudem refertis,

Verg. A. 4, 93.—With immo:

immo vero indignum facinus faxo ex me audies,

Ter. And. 5, 2, 13. —

In corroborative replies, yes, certainly, by all means, assuredly, etc. (class.; while verum in this sense is only ante-class.): De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, Ter. Ad. 3, 4, 23; id. Eun. 3, 1, 12: M. Fuisti saepe, credo, in scholis philosophorum. A. Vero, ac libenter quidem, Cic. Tusc. 2, 11, 26:

sed tu orationes nobis veteres explicabis? Vero, inquam, Brute,

id. Brut. 87, 300:

tu vero, inquam, Tite,

id. ib. 85, 292:

nos vero, inquit ille,

id. Fin. 4, 28, 80: M. Cadere, opinor, in sapientem aegritudinem tibi dixisti videri. A. Et vero ita existimo, id. Tusc. 3, 6, 12.—With immo, nay rather: De. Quin tu mi argentum cedo. Ph. Immo vero uxorem tu cedo, Ter. Phorm. 5, 8, 43:

sed da mihi nunc, satisne probas? Immo vero et haec, etc.,

Cic. Ac. 1, 3, 10:

immo vero, inquit, ii vivunt, qui, etc.,

id. Rep. 6, 14, 14: S. Quid domi? pluresne praesunt negotiis tuis? L. Immo vero unus, inquit, id. ib. 1, 39, 61.—And, to strengthen negative answers, joined with minime: S. Quid? totam domum num quis alter, praeter te, regit? L. Minime vero, Cic. Rep. 1, 39, 61; 3, 32, 44; id. Ac. 1, 1, 2; id. Off. 3, 6, 29 al.—

In urgent or encouraging expostulation, but, though, however, etc.: Ni. Cape hoc tibi aurum, Chrysale, i, fer filio. Ch. Non equidem accipiam. Ni. Cape vero:

odiose facis,

take it though, Plaut. Bacch. 4, 9, 139:

respice vero,

id. Ep. 1, 1, 3:

ostende vero,

id. ib. 5, 2, 58:

minue vero iram,

Ter. Phorm. 2, 3, 88.—

To indicate a climax, even, indeed:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis, vel vero etiam negotiis contemnendum,

Cic. Rep. 1, 3, 4:

quod cum tam multi homines audissent, statim ad me defertur: immo vero, ut quisque me viderat, narrabat,

id. Verr. 1, 7, 19:

nec vero jam meo nomine abstinent,

id. Rep. 1, 3, 6:

neque vero id satis habuit,

Nep. Epam. 4, 5.—

Transf., as a strongly corroborative adversative particle, but in fact, but indeed, however (always placed after a word):

ne T. quidem Postumius contemnendus in dicendo: de re publicā vero non minus vehemens orator, quam bellator fuit,

Cic. Brut. 77, 269:

non vero tam isti (sc. mortui sunt) quam tu ipse, nugator,

id. Sen. 9, 27:

dixisti non auxilium mihi, sed me auxilio defuisse. Ego vero fateor hercule, quod viderim mihi auxilium non deesse, idcirco me illi auxilio pepercisse,

id. Planc. 35, 86; id. Rep. 1, 7, 12:

ubi per exploratores Caesar certior factus est, tres jam copiarum partes Helvetios id flumen transduxisse, quartam vero partem citra flumen Ararim reliquam esse,

Caes. B. G. 1, 12.—In transitions:

age vero ceteris in rebus quali sit temperantiā, considerate,

Cic. Imp. Pomp. 14, 40:

nec vero tibi de versibus respondebo,

id. Phil. 2, 8, 20.—

vērē, according to truth, truly, really, in fact; properly, rightly, aright:

hoc quom fit, ibi non vere vivitur,

Ter. Heaut. 1, 1, 102 Fleck.:

honestum, quod proprie vereque dicitur, id in sapientibus est solis,

Cic. Off. 3, 3, 13:

quis putare vere potest, etc.,

id. Rep. 1, 17, 28:

vere ducere,

id. ib. 1, 38, 60:

verene hoc memoriae proditum est? etc.,

id. ib. 2, 15, 28:

immo, si vere volumus dicere, jam incohavit bellum,

Liv. 41, 23, 13:

omnia vere vates locuta est,

Verg. A. 6, 188:

vere an dolo,

Spart. Sev. 5.— Comp.:

libentius quam verius,

Cic. Mil. 29, 78:

Ligures latrones verius quam justi hostes,

Liv. 40, 27, 10.— Sup.:

verissime loquor,

Cic. Att. 5, 21, 7:

verissime dicere,

id. Rep. 2, 4, 8.

rŏgo, āvi, ātum, 1 ( inf. paragog. rogarier, Cic. Caecin. 33, 95:

rogassint, for rogaverint,

id. Leg. 3, 3, 9), v. a. [etym. dub.; perh. for progo; kindr. with Sanscr. prac, to ask, whence also precor and procus, but referred by Corss. to the same root with Sanscr. rgus, straight; Gr. oregô; Lat. rego, rex, rogus, Krit. Beit. p. 93], to ask, question, interrogate one about a thing.

Lit.

In gen. (so generally throughout ante-class. Lat.; less. freq. in Cic.; syn.: percontor, sciscitor, quaero), constr. aliquem aliquid, or simply aliquem, aliquid, with de, a rel.-clause, or absol. (cf. Zumpt, Gram. § 393). ( a) Aliquem aliquid (class. only with acc. of neutr. pron. or adj., or with sententiam; v. infra, B. 1.):

aliud te rogo,

Plaut. Most. 5, 1, 70:

haud istuc te rogo,

id. Ep. 1, 1, 49:

quin tu id me rogas,

id. Bacch. 2, 3, 24:

hoc te rogo, quos locos adisti?

id. Trin. 4, 2, 85; cf.:

rogare hoc unum te volo,

id. Merc. 3, 1, 17:

dic mihi hoc, quod te rogo,

id. Men. 5, 5, 16; id. Most. 3, 1, 130; id. Ps. 1, 3, 106; 1, 5, 64 et saep.; Ter. And. 4, 4, 12 sq.:

ego patriam te rogo, quae sit tua,

Plaut. Pers. 4, 4, 83; cf.:

hanc (colubram) alia cum rogaret causam facinoris, Respondit, etc.,

Phaedr. 4, 17, 5. —

Aliquem or aliquid:

quos rogo,

Plaut. Pers. 1, 1, 6:

quem ego igitur rogem?

Ter. And. 4, 4, 10:

ecquem hominem tu novisti? te rogo,

Plaut. Ps. 4, 2, 15; men' or me rogas? also, rogas me? in colloq. lang., do you ask that of me? how can you ask? what do you mean by asking that? Eu. Quid ego facerem? Ch. Quid tu faceres? men' rogas? requireres, Rogitares, etc., id. Merc. 3, 4, 48; Ter. Eun. 4, 3, 11; id. Heaut. 2, 3, 5; 4, 5, 32; id. Ad. 1, 2, 2; 4, 5, 31 al.; cf.:

quid me istud rogas? inquam: Stoicos roga,

Cic. Fin. 5, 28, 83:

hoc quod rogo responde,

Plaut. As. 3, 2, 32; id. Curc. 2, 1, 30; 5, 3, 30; id. Ps. 4, 2, 12 al.; Ter. And. 4, 4, 23; Suet. Caes. 82.—

With de:

jam de istoc rogare omitte,

Plaut. Pers. 4, 4, 90; so,

de istac virgine,

Ter. Eun. 4, 4, 53:

de te ipso,

Cic. Vatin. 4, 10.—

With interrog.-clause:

rogant me servi, quo eam?

Plaut. Curc. 2, 3, 83: roga ipsum, quemadmodum ego eum Arimini acceperim, Cic. Fragm. ap. Non. 383, 8:

quodsi me populus Romanus forte roget, cur Non, etc.,

Hor. Ep. 1, 1, 70:

quae sit, rogo,

Ter. And. 1, 1, 97:

rogo, num quid velit,

id. Eun. 2, 3, 50:

rogavi pervenissetne Agrigentum?

Cic. Verr. 2, 4, 12, § 27:

unde venis? et Quo tendis? rogat et respondet,

Hor. S. 1, 9, 63:

quid verum atque decens curo et rogo,

id. Ep. 1, 1, 11. —

Absol.:

prius respondes quam rogo,

Plaut. Merc. 2, 3, 119:

roganti respondebo,

id. ib. 3, 1, 17:

non edepol nunc, ubi terrarum, sim, scio, si quis roget,

id. Am. 1, 1, 180:

quin tu ergo rogas?

id. As. 1, 1, 15: Ty. Quid ego deliqui? He. Rogas? id. Capt. 3, 5, 2; so id. Rud. 3, 6, 22; id. Cas. 2, 3, 35; id. Bacch. 2, 2, 28; 38 al.; Ter. And. 1, 1, 136; 1, 2, 13; 1, 5, 32 al.; cf. Cic. Mil. 22, 59: etiam rogas? [p. 1599] do you dare to ask? Plaut. Am. 2, 1, 21; id. Bacch. 2, 3, 97; id. Merc. 1, 2, 92; Ter. And. 4, 4, 23 (v. etiam). — Particularly as subst.:

numquam nobis ad rogatum respondent,

Cic. Fl. 4, 10. —

In partic. (class. in all per.).

Publicists' t. t.

Rogare aliquem (sententiam), to ask one for his opinion or vote:

Racilius Marcellinum primum rogavit. Is sententiam dixit, ut, etc.... Postea Racilius de privatis me primum sententiam rogavit,

Cic. Q. Fr. 2, 1, 2:

quos priores sententiam rogabat,

id. Rep. 2, 20, 35. — Pass.:

cum omnes ante me rogati gratias Caesari egissent, ego rogatus mutavi meum consilium,

Cic. Fam. 4, 4, 4:

scito primum me non esse rogatum sententiam,

id. Att. 1, 13, 2:

primus rogatus sententiam,

Sall. C. 50, 4:

is enim primus rogatus sententiam,

Liv. 37, 14; Quint. 6, 3, 97 al.:

propter ipsam rem, de quā sententiae rogantur, consultabitur,

id. 3, 8, 18. —

Rogare populum or legem, or absol., prop., to ask the people about a law; hence, in gen., to bring the plan of a law before the people for their approval; to propose a law, introduce a bill:

in aes incidi jubebitis credo illa legitima: consules populum jure rogaverunt populusque jure scivit,

Cic. Phil. 1, 10, 26; cf.: T. Quinctius Crispinus consul populum jure rogavit populusque jure scivit in foro pro rostris... quicumque post hanc legem rogatam rivos, specus, etc., an old legal formula ap. Front. Aquaed. 129:

plebem,

Cic. Leg. 3, 3, 9:

legem,

id. Rep. 3, 10, 17; id. Phil. 2, 29, 72; cf.:

quae (leges) non in perpetuum rogentur,

Quint. 2, 4, 40. — Absol.:

ego hanc legem, uti rogas, jubendam censeo,

Liv. 10, 8 fin.; Quint. 2, 4, 35. — Impers. pass.:

nunc rogari, ut populus consules creet,

Liv. 4, 2.—

Rogare populum magistratum, and simply magistratum, to propose a magistrate to the people for their choice, to offer him for election:

factum senatus consultum, ut duo viros aediles ex patribus dictator populum rogaret,

Liv. 6, 42 fin.; cf.:

L. Trebonius tribunus plebis rogationem tulit, ut qui plebem Romanam tribunos plebi rogaret, is usque eo rogaret dum, etc.,

id. 3, 65, 4:

(Caesar) volet, ut consules roget praetor vel dictatorem dicat: quorum neutrum jus est,

Cic. Att. 9, 15, 2; cf.:

praetores, cum ita rogentur, ut collegae consulibus sint, etc.,

id. ib. 9, 9, 3:

hodieque in legibus magistratibusque rogandis usurpatur idem jus,

Liv. 1, 17:

comitia consulibus rogandis habuit,

Cic. Div. 1, 17, 33; Liv. 26, 22; 38, 42; cf. id. 23, 31; 22, 35:

Calpurnius Romam ad magistratus rogandos proficiscitur,

Sall. J. 29, 6.— Absol.:

mortuo rege Pompilio Tullum Hostilium populus regem, interrege rogante, comitiis curiatis creavit,

Cic. Rep. 2, 17, 31.—

Milit. t. t.: rogare milites sacramento, qs. to ask the soldiers if they will take and keep an oath, i. e. to bind them by an oath, administer an oath to them, Caes. B. G. 6, 1; Liv. 32, 26; 35, 2 fin.; 40, 26; cf. Quint. 12, 2, 26. —

Jurid. t. t., to ask a person if he will promise something in making an agreement; to propose a stipulation:

quod fere novissimā parte pactorum ita solet inseri: rogavit Titius, spopondit Maevius, haec verba non tantum pactionis loco accipiuntur sed etiam stipulationis,

Dig. 1, 14, 7, § 12; Plaut. Ps. 1, 1, 114; 4, 6, 8; id. Bacch. 4, 8, 37.

Transf., to ask, beg, request, solicit one for a thing (so predominantly in the class. per.; syn.: posco, oro, obsecro, ambio, capto); constr. aliquem (rarely ab aliquo) aliquid, aliquem, aliquid, with ut, ne, or absol.

With acc.:

quā confidentiā rogare argentum me tantum audes, Impudens? Quin si egomet totus veneam, vix recipi potis est, Quod tu me rogas,

Plaut. Pers. 1, 1, 40:

hoc te vehementer etiam atque etiam rogo,

Cic. Fam. 13, 43 fin.:

nefas sit tale aliquid et facere rogatum et rogare... Haec igitur lex in amicitiā sanciatur, ut neque rogemus res turpes nec faciamus rogati,

id. Lael. 11, 39 sq.: otium divos rogat, Hor. c. 2, 16, 1; cf.:

divitias deos,

Mart. 4, 77, 1:

a Metello missionem,

Sall. J. 64, 1:

ut ab avunculo rogetur Aethiops,

Auct. Her. 4, 50, 63:

rogo te, vos, etc., parenthet.: rogo te, videte, quibus hominibus negotium detis, etc.,

Cic. Fam. 10, 26:

rogo vos, quis potest sine offulā vivere?

Suet. Claud. 40:

illae Priami rogantis Achillem preces,

Quint. 10, 1, 50: taurum de aquā per fundum ejus ducenda rogabo, Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, § 4:

ambiuntur, rogantur,

are asked for their votes, id. Rep. 1, 31, 47:

etiamsi precario essent rogandi,

id. Verr. 2, 5, 23, § 59:

transisse Rhenum sese non suā sponte sed rogatum et arcessitum a Gallis,

Caes. B. G. 1, 44; cf.:

ille ab Sardis rogatus ad causam accesserat,

Cic. Div. in Caecil. 19, 63:

in proximum annum consulatum peteres, vel potius rogares... a quā (Galliā) nos tum, cum consulatus petebatur, non rogabatur, etc.,

was not begged for, id. Phil. 2, 30, 76:

abii ad praetorem, rogo syngraphum: Datur mihi,

Plaut. Capt. 3, 2, 6:

aquam,

id. Rud. 2, 3, 2:

legatos ad Caesarem mittunt rogatum auxilium,

Caes. B. G. 1, 11; cf. id. ib. 7, 5:

aliquid ab aliquo (rare),

Auct. Her. 4, 50; Sall. J. 64, 1:

cultrum, securim, etc.... Quae utenda vasa semper vicini rogant,

ask for, borrow, Plaut. Aul. 1, 2, 18; id. Mil. 2, 3, 76; Dig. 18, 6, 16.—

With ut or ne (so most freq.):

scitin' quid ego vos rogo? mihi ut praeconium detis,

Plaut. Men. 5, 9, 92; id. Stich. 1, 3, 93:

id ut facias, vehementer te rogo,

Cic. Fam. 13, 44:

etiam atque etiam te rogo atque oro, ut eum juves,

id. ib. 13, 66, 2:

rogat et orat Dolabellam, ut, etc.,

id. Verr. 2, 1, 29, § 72:

cum rogat et prece cogit Scilicet ut, etc.,

Hor. Ep. 1, 9, 2; Caes. ap. Cic. Att. 9, 7, C, 1; id. B. G. 1, 7:

videbatur rogare, scalas ut darem utendas sibi,

that I would lend, Plaut. Rud. 3, 1, 10; Plin. Ep. 3, 10, 5; 4, 13, 11; 4, 28, 3.— With a simple final clause without ut:

Caesar consolatus rogat, finem orandi faciat,

Caes. B. G. 1, 20; Quint. 6, 3, 88; 9, 3, 68; Ov. Ib. 643; and very freq. ap. Plin. Ep.; e. g. 1, 2, 1; 1, 5, 8; 1, 20, 24; 2, 5, 2; 3, 2, 6; 5, 19, 8; 7, 6, 11; 8, 17, 6.—With ne:

rogat frater, ne abeas longius,

Ter. Ad. 5, 5, 1:

ac te illud primum rogabo, ne quid invitus meā causā facias,

Cic. Fam. 13, 1, 2. —

Absol.: neque enim ego sic rogabam, ut petere viderer, quia familiaris esset meus (Plancus), etc., did not solicit in such a way as to, etc., Cic. Planc. 10, 25 (differing from a):

in blandiendo, rogando lenis et summissa (vox),

Quint. 11, 3, 63:

patrem et filium pro vitā rogantes,

Suet. Aug. 13; cf.:

pro aliquo,

id. ib. 40; id. Vit. 12.—

Esp., to invite, ask a visit from any one:

Tertia aderit, modo ne Publius rogatus sit,

Cic. Fam. 16, 22, 1 fin.:

Pomponiam Terentia rogat,

id. Att. 2, 3, 3 fin. — With ad or in and acc.:

ad Palatium,

Lampr. Alex. Sev. 48, 1:

in senatum,

id. Heliog. 4, 1:

ad convivium,

Just. 43, 3, 10:

ad nuptias,

Amm. 14, 6, 24:

in consilium,

Gell. 14, 2, 9.—

Prov.:

malo emere quam rogare, of a thing that does not cost much,

I had rather buy than borrow it, Cic. Verr. 2, 4, 6, § 12; cf. supra, a and b. —

In gen., to seek, bring, take:

aquam hinc de proximo rogabo,

Plaut. Rud. 2, 4, 75:

hujus (purpurae) exemplum aliunde rogabo, tibi quod ostendam (cf.: exemplum quaeritent, etc., in context),

Auct. Her. 4, 6, 9.

ŭbī̆-cumque ( - cunque, old Lat. - quomque:

in tmesi: istius hominis ubi fit quomque mentio,

Plaut. Bacch. 2, 3, 18), adv., wherever, wheresoever.

Relative:

ubicumque est lepidum unguentum, ungor,

Plaut. Cas. 2, 3, 10:

etsi, ubicumque es, in eādem es navi,

Cic. Fam. 2, 5, 1:

ego uni Servor, ubīcumque est,

Ov. M. 7, 735; cf.:

sis licet felix, ubicumque mavis,

Hor. C. 3, 27, 13:

des operam, ut te ante Calendas Januarias, ubicumque erimus, sistas,

Cic. Att. 3, 25:

ubicumque eris,

id. Fam. 5, 17, 4; Quint. 9, 4, 126: De. Si quid te volam, ubi eris? Li. Ubicumque libitum fuerit animo meo, Plaut. As. 1, 1, 97.—With terrarum, locorum, gentium:

qui ubicumque terrarum sunt, ibi, etc.,

Cic. Phil. 2, 44, 113:

ubicumque locorum Vivitis,

Hor. Ep. 1, 3, 34:

ubicumque erit gentium,

Cic. N. D. 1, 44, 121.—Very rarely with subj.:

nostrum est intellegere, utcumque atque ubicumque opus sit, obsequi,

Ter. Heaut. 3, 3, 17:

istuc est sapere, qui, ubicumque opus sit, animum possis flectere,

id. Hec. 4, 3, 2.—

Indefinitely, wherever it may be, anywhere, everywhere ( poet. and in post-Aug. prose):

bonam deperdere famam, Rem patris oblimare, malum est ubicumque,

Hor. S. 1, 2, 62:

quicquid loquemur ubicumque,

Quint. 10, 7, 28:

in senatu et apud populum et apud principem et ubicumque,

id. 7, 4, 18 Zumpt N. cr.

ŭbī̆-cumque ( - cunque, old Lat. - quomque:

in tmesi: istius hominis ubi fit quomque mentio,

Plaut. Bacch. 2, 3, 18), adv., wherever, wheresoever.

Relative:

ubicumque est lepidum unguentum, ungor,

Plaut. Cas. 2, 3, 10:

etsi, ubicumque es, in eādem es navi,

Cic. Fam. 2, 5, 1:

ego uni Servor, ubīcumque est,

Ov. M. 7, 735; cf.:

sis licet felix, ubicumque mavis,

Hor. C. 3, 27, 13:

des operam, ut te ante Calendas Januarias, ubicumque erimus, sistas,

Cic. Att. 3, 25:

ubicumque eris,

id. Fam. 5, 17, 4; Quint. 9, 4, 126: De. Si quid te volam, ubi eris? Li. Ubicumque libitum fuerit animo meo, Plaut. As. 1, 1, 97.—With terrarum, locorum, gentium:

qui ubicumque terrarum sunt, ibi, etc.,

Cic. Phil. 2, 44, 113:

ubicumque locorum Vivitis,

Hor. Ep. 1, 3, 34:

ubicumque erit gentium,

Cic. N. D. 1, 44, 121.—Very rarely with subj.:

nostrum est intellegere, utcumque atque ubicumque opus sit, obsequi,

Ter. Heaut. 3, 3, 17:

istuc est sapere, qui, ubicumque opus sit, animum possis flectere,

id. Hec. 4, 3, 2.—

Indefinitely, wherever it may be, anywhere, everywhere ( poet. and in post-Aug. prose):

bonam deperdere famam, Rem patris oblimare, malum est ubicumque,

Hor. S. 1, 2, 62:

quicquid loquemur ubicumque,

Quint. 10, 7, 28:

in senatu et apud populum et apud principem et ubicumque,

id. 7, 4, 18 Zumpt N. cr.

ŭbī̆-cumque ( - cunque, old Lat. - quomque:

in tmesi: istius hominis ubi fit quomque mentio,

Plaut. Bacch. 2, 3, 18), adv., wherever, wheresoever.

Relative:

ubicumque est lepidum unguentum, ungor,

Plaut. Cas. 2, 3, 10:

etsi, ubicumque es, in eādem es navi,

Cic. Fam. 2, 5, 1:

ego uni Servor, ubīcumque est,

Ov. M. 7, 735; cf.:

sis licet felix, ubicumque mavis,

Hor. C. 3, 27, 13:

des operam, ut te ante Calendas Januarias, ubicumque erimus, sistas,

Cic. Att. 3, 25:

ubicumque eris,

id. Fam. 5, 17, 4; Quint. 9, 4, 126: De. Si quid te volam, ubi eris? Li. Ubicumque libitum fuerit animo meo, Plaut. As. 1, 1, 97.—With terrarum, locorum, gentium:

qui ubicumque terrarum sunt, ibi, etc.,

Cic. Phil. 2, 44, 113:

ubicumque locorum Vivitis,

Hor. Ep. 1, 3, 34:

ubicumque erit gentium,

Cic. N. D. 1, 44, 121.—Very rarely with subj.:

nostrum est intellegere, utcumque atque ubicumque opus sit, obsequi,

Ter. Heaut. 3, 3, 17:

istuc est sapere, qui, ubicumque opus sit, animum possis flectere,

id. Hec. 4, 3, 2.—

Indefinitely, wherever it may be, anywhere, everywhere ( poet. and in post-Aug. prose):

bonam deperdere famam, Rem patris oblimare, malum est ubicumque,

Hor. S. 1, 2, 62:

quicquid loquemur ubicumque,

Quint. 10, 7, 28:

in senatu et apud populum et apud principem et ubicumque,

id. 7, 4, 18 Zumpt N. cr.

1) где бы ни

2) где бы то ни было, повсюду, везде (in senatu et apud populum et u. Q)